Κυριακή, Οκτωβρίου 01, 2006

Περί τραγικού μέρος 2ο (ή το λιγότερο δημοφιλές post στην ιστορία των blogs).

Παραμερίζοντας τις επιμέρους διαφορές στις ποικίλες προσεγγίσεις του τραγικού (στη δυτική φιλοσοφία), μπορούμε, κάπως χονδροειδώς και υπερ απλουστεύοντας ίσως, να πούμε ότι υπάρχουν στοχαστές που θεωρούν το τραγικό βίωμα ως προϊόν πρόσκαιρο (κοινωνικών συνθηκών, αγνωσίας ή παροδικής δυσαρμονίας).
Τόσο οι μορφές του ιδεαλισμού όσο και οι αποχρώσεις του υλισμού δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για την τραγική εμπειρία..
Οι πρώτοι την θεωρούν σαν ένα λίγο –πολύ στιγμιαίο φαινόμενο που δεν σχετίζεται με την ουσία του κόσμου και με το νόημα του είναι. (tosa xeroun tosa lene ).
Οι δεύτεροι, με την απαλοιφή των αντιθέσεων μέσα στους κόλπους της αταξικής κοινωνίας θεωρούν, επίσης, ότι το τραγικό συνδέεται με κάποιες εποχές, τόπους ή ιστορικές συνθήκες και επομένως η εμφάνιση του είναι περιστασιακή και υπό όρους. (aisiodoxa ta hrysoulia mou).
Και στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις, όλοι ανοίγουν την προβληματική του τραγικού με σκοπό λίγο πολύ να την υπονομεύσουν, να εξυπηρετήσουν τα δικά τους φιλοσοφικά συστήματα και τελικά να την κλείσουν με ανακούφιση… (efkolo einai;)
Kάποιοι υπαρξιστές όμως, απαλλαγμένοι από τις απαιτήσεις «συστημάτων» και ορθολογικών μονοδρομήσεων, δεν δίνουν στο τραγικό έργο τέχνης –στην τραγωδία του 5ου αιώνα – επικουρικό χαρακτήρα- αλλά το μελετούν στη βάση ότι αυτό σκιαγραφεί το τραγικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν το εξοβελίζουν αφού θεωρούν ότι αποτελεί ένα εγγενές στοιχείο του σύμπαντος. Στο μυαλό μου έχω τον Σέλερ, που δεν είναι μεν υπαρξιστής, είναι όμως χριστιανός από πεποίθηση και επιλογή, τον αγωνιώδη αθεϊσμό του Νίτσε, τον Γκαμπριέλ Μαρσέλ, αλλά και την αγωνιώδη θρησκευτικότητα του Ουναμούνο.
Αυτοί οι φιλόσοφοι, όπως και άλλοι, με Θεό ή χωρίς Θεό, συναντιούνται πάνω στο πεδίο του εγκόσμιου τραγικού, και αρνούνται να το θεωρήσουν σαν πρόσκαιρο σκηνικό η επιφαινόμενο της ύπαρξης.
Η φιλοσοφία της τραγωδίας, γράφει ο Σεστώφ, βρίσκεται σε θεμελιακή αντίθεση προς τη φιλοσοφία της καθημερινότητας. Η καθημερινότητα εξασφαλίζει μια παρηγορητική συνύπαρξη με τους άλλους ανθρώπους. Αλλά το γνησίως υπάρχειν απαιτεί συχνά την απόσταση, την απομόνωση από τη συλλογικότητα και τους κανόνες της. Έτσι, οι άνθρωποι της τραγωδίας, οι ‘εγκαταλελειμμένοι’, οφείλουν να διεξάγουν έναν διπλό αγώνα: ενάντια στην ‘αναγκαιότητα’ και ενάντια στους πλησίον τους που μπορούν ακόμη να προσαρμόζονται…

12 σχόλια:

markos-the-gnostic είπε...

θέλουμε κι άλλα τέτοια μη δημοφιλή blogs!!!

alzap είπε...

Ξέρω το κόλπο σου.
Πόσα σχόλια θα μαζέψει ένα ποστ που δεν διαβάστηκε ποτέ.
:-Ρ
Φιλιά

114ΛΕΞΕΙΣ είπε...

θελω μια φιλοσοφία της χαράς (και θα κανω τον Λακη άντρακλα)

bebelac είπε...

Λιζαρντάκι,
μου χρυσώνεις το χάπι anyway δεν το διάβασες αλλά ευχαριστώ για το θετικό πνεύμα
Μάρκο γκνόστικ,
είσαι μπάλσαμο!
Αλζάπ,
τόχω ξαναπεί: με έχεις παρεξηγήσει!
Παντράζο,
μου ζητάς κάτι τρομερά δύσκολο...θα ήθελα, αλλά δεν νομίζω ότι δύναμαι...

Αλεπού είπε...

Φιλενάδα,
ανεξάρτητα απ' το post (που εννοείται ότι το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον), ήθελα να σου πω ότι μου έλειψες.

bebelac είπε...

fili,
άγονος πράγματι. να είσαι καλά!

Αλεπού,
χαίρομαι αγαπημένη - αχ να σε πιστέψω;;;; (φιλολογικό το ερώτημα. Σε πιστεύω)

Alexandra είπε...

δουλεμένο κείμενο (που φανερώνει γνώση και βάθος).

χαίρετε!

Ο Καλος Λυκος είπε...

εγώ πάντως είπα να πώ την καλησπέρα μου...

bebelac είπε...

Άβελ ευχαριστώ για το σχόλιο. Η μόνη παρηγοριά η αγάπη και η κατανόηση μεταξύ των 'εγκαταλειμένων'.

Alexandra, να είσαι καλά. ευχαριστώ για τα ωραία λόγια.

wellcome, καλέ λύκε! καλημέρα και σε σένα!

suigenerisav είπε...

@
παιδική κρεμούλα

Ο ιδεαλισμός αξιοποιεί το 'τραγικό' με αισθητικούς όρους-πηγή έμπνευσης, αλλα χωρίς κανένα ενδιαφέρον στις ρίζες του βιώματος.
Ποικίλες εκδοχές του υλισμού πράτττουν ακριβώς το αντίστροφο: όταν επικεντρώνονται σε όψεις του τραγικού, μεριμνούν για την ανάδειξη του κοινωνικού-αλλά εξοβελίζουν το άτομο καθ' εαυτό, το βίωμα και την υποκειμενική εμπειρία του.
Αυτό που με προβληματιζει με τις -γενικότερα γόνιμες- υπαρξιακές προσεγγίσεις, είναι οι ακρότητες και τα αδιέξοδα στα οποία έχει οδηγηθεί-μεγάλη κουβέντα...

Αν, πάντως, ως 'τέχνη' θεωρήσουμε τη συνάντηση του ανθρώπου με την εποχή του, τότε η συζήτηση πάνω στα όρια, τους μεταμορφισμούς και τις προεκτάσεις του τραγικού σήμερα, συνιστά την κατεξοχήν συμβολή όσων έχουμε τη δυνατότητα να στοχαζόμαστε προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο μας.
[δηλ. τον καθρέφτη του εαυτού μας..]

Κατά τα λοιπά, συμμερίζομαι πλήρως τις διατυπώσεις και ασφαλώς τον ευρύτερο -σαφέστατα αποδεκτό- συλλογισμό σου. ;-)

['θεωρητικολογών' θιασώτης σου]
LoL

bebelac είπε...

Sui,
Επιτέλους! τώρα μπορώ να προχωρήσω στο επόμενο post μου!(δεν ειρωνεύομαι)

suigenerisav είπε...

το αναμένουμε -όπως πάντα- με αγωνία .. ;-)