Περί τραγικού μέρος 2ο (ή το λιγότερο δημοφιλές post στην ιστορία των blogs).

Παραμερίζοντας τις επιμέρους διαφορές στις ποικίλες προσεγγίσεις του τραγικού (στη δυτική φιλοσοφία), μπορούμε, κάπως χονδροειδώς και υπερ απλουστεύοντας ίσως, να πούμε ότι υπάρχουν στοχαστές που θεωρούν το τραγικό βίωμα ως προϊόν πρόσκαιρο (κοινωνικών συνθηκών, αγνωσίας ή παροδικής δυσαρμονίας).
Τόσο οι μορφές του ιδεαλισμού όσο και οι αποχρώσεις του υλισμού δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για την τραγική εμπειρία..
Οι πρώτοι την θεωρούν σαν ένα λίγο –πολύ στιγμιαίο φαινόμενο που δεν σχετίζεται με την ουσία του κόσμου και με το νόημα του είναι. (tosa xeroun tosa lene ).
Οι δεύτεροι, με την απαλοιφή των αντιθέσεων μέσα στους κόλπους της αταξικής κοινωνίας θεωρούν, επίσης, ότι το τραγικό συνδέεται με κάποιες εποχές, τόπους ή ιστορικές συνθήκες και επομένως η εμφάνιση του είναι περιστασιακή και υπό όρους. (aisiodoxa ta hrysoulia mou).
Και στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις, όλοι ανοίγουν την προβληματική του τραγικού με σκοπό λίγο πολύ να την υπονομεύσουν, να εξυπηρετήσουν τα δικά τους φιλοσοφικά συστήματα και τελικά να την κλείσουν με ανακούφιση… (efkolo einai;)
Kάποιοι υπαρξιστές όμως, απαλλαγμένοι από τις απαιτήσεις «συστημάτων» και ορθολογικών μονοδρομήσεων, δεν δίνουν στο τραγικό έργο τέχνης –στην τραγωδία του 5ου αιώνα – επικουρικό χαρακτήρα- αλλά το μελετούν στη βάση ότι αυτό σκιαγραφεί το τραγικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν το εξοβελίζουν αφού θεωρούν ότι αποτελεί ένα εγγενές στοιχείο του σύμπαντος. Στο μυαλό μου έχω τον Σέλερ, που δεν είναι μεν υπαρξιστής, είναι όμως χριστιανός από πεποίθηση και επιλογή, τον αγωνιώδη αθεϊσμό του Νίτσε, τον Γκαμπριέλ Μαρσέλ, αλλά και την αγωνιώδη θρησκευτικότητα του Ουναμούνο.
Αυτοί οι φιλόσοφοι, όπως και άλλοι, με Θεό ή χωρίς Θεό, συναντιούνται πάνω στο πεδίο του εγκόσμιου τραγικού, και αρνούνται να το θεωρήσουν σαν πρόσκαιρο σκηνικό η επιφαινόμενο της ύπαρξης.
Η φιλοσοφία της τραγωδίας, γράφει ο Σεστώφ, βρίσκεται σε θεμελιακή αντίθεση προς τη φιλοσοφία της καθημερινότητας. Η καθημερινότητα εξασφαλίζει μια παρηγορητική συνύπαρξη με τους άλλους ανθρώπους. Αλλά το γνησίως υπάρχειν απαιτεί συχνά την απόσταση, την απομόνωση από τη συλλογικότητα και τους κανόνες της. Έτσι, οι άνθρωποι της τραγωδίας, οι ‘εγκαταλελειμμένοι’, οφείλουν να διεξάγουν έναν διπλό αγώνα: ενάντια στην ‘αναγκαιότητα’ και ενάντια στους πλησίον τους που μπορούν ακόμη να προσαρμόζονται…